Sau hồi trống lệnh, hàng trăm tàu cá lộng lẫy với cờ và hoa rẽ sóng vươn khơi giữa tiếng reo hò cổ vũ của người dân tề tựu nơi cửa biển.
Lời ca, tiếng nhạc sắc bùa ngân nga hòa cùng âm thanh rì rào của sóng biển dưới nắng xuân hanh vàng. Điệu hò bả trạo mô tả cảnh ngư dân buông – kéo lưới trên biển, cảnh tấp nập mua – bán hải sản khi thuyền cập bến...
Giục giã vươn khơi
Những cơn sóng rì rầm như lời tự tình của biển và bờ báo hiệu xuân đến. Xóm làng ven biển Sa Huỳnh (Đức Phổ) ngân nga lời ca và tiếng nhạc của đội sắc bùa, rộn ràng nhịp phách cùng lời ca của đội hò bả trạo. Dẫu bận rộn vào dịp cuối năm, nhưng họ vẫn miệt mài luyện tập để phục vụ lễ hội cầu ngư vào sáng mùng 3 Tết nơi cửa biển Sa Huỳnh.
Tàu cá nối đuôi nhau xuất bến vươn khơi. ẢNH: MINH THU
Sớm tinh sương mùng 3 Tết, những lão ngư trong Ban tế tự vạn chài Thạch By, xã Phổ Thạnh (Đức Phổ) tề tựu đông đủ tại lăng thờ thần Nam Hải. Mâm cỗ được thành kính dâng lên ban thờ. Hương trầm thơm ngát thoảng bay trong gió xuân se lạnh. Tiếng rì rầm khấn nguyện của bậc cao niên lẫn tiếng chuông ngân nga trong sương sớm. Lời khấn cầu mong cho trời yên, biển lặng, ngư dân đánh bắt nhiều cá tôm...
Sau đó, các bô lão sang thắp hương khấn cầu Thiên Y A Na tại ngôi miếu phía đông cửa biển Sa Huỳnh. Phần cuối buổi lễ diễn ra trên khu đất rộng, nằm bên cửa biển Sa Huỳnh lộng gió với hát sắc bùa, hò bả trạo, múa lân và phát hiệu lệnh xuất hành. “Bao đời, ngư dân bám biển mưu sinh, nên lễ hội cầu ngư hết sức thiêng liêng đối với cư dân miền biển. Chúng tôi cầu thần Nam Hải giúp ngư dân được bình an, tàu thuyền ra khơi và trở về được an toàn, cá tôm đầy khoang...”, cụ Lê Ơi – Trưởng Ban tế tự vạn chài Thạch By, thổ lộ.
Hàng trăm năm qua, lễ hội cầu ngư của cư dân Sa Huỳnh không thể thiếu vắng làn điệu múa hát sắc bùa và hò bả trạo với lời ca, điệu múa rộn ràng, giục giã vươn khơi. “Đây Hoàng Sa, kia Trường Sa/ Hai vùng quần đảo nước ta bao đời... Lịch sử khẳng định chủ quyền nước ta/ Trải qua bão táp phong ba/ Vẫn không lay chuyển Hoàng Sa ngoan cường/ Hiên ngang đứng vững trùng dương/ Đây là quần đảo quê hương Lạc Hồng...”.
Hò bả trạo ca ngợi sự phong phú, bao dung của biển... hòa cùng nhịp phách thật rộn ràng. Cùng với lời ca là những động tác mô tả cảnh buông – kéo lưới trên biển, cảnh tấp nập mua – bán hải sản khi thuyền cập bến. Động tác uyển chuyển nhưng không kém phần mạnh mẽ, cuốn hút người xem. “Xem hò bả trạo tôi nhớ lại thời trai trẻ lênh đênh trên sóng nước đánh bắt cá tôm. Những động tác nhịp nhàng, dứt khoát tựa lúc chúng tôi buông – kéo lưới. Khung cảnh mua – bán khi thuyền cập bến khá sinh động như cảnh thật ngoài đời làm cho ngư dân phấn khởi như được tiếp thêm sức mạnh để vươn khơi bám biển”, ông Phan Hiển – Chi hội trưởng nghề cá xã Phổ Thạnh thổ lộ.
“Nghệ sĩ” làng chài
Ông Lê Cơ, đội trưởng hát múa sắc bùa xã Phổ Thạnh, từng là bộ đội hải quân với nhiều năm tuần tra trên biển. Khi xuất ngũ trở về sinh sống ở quê, ông tham gia vào đội sắc bùa phục vụ lễ hội, khích lệ tinh thần ngư dân vươn khơi đánh bắt. “Giờ tuổi đã cao, nhưng tôi nguyện đem lời ca, tiếng nhạc động viên ngư dân bám biển”, ông nói.
Hát bả trạo mỗi dịp Tết đến, Xuân về. ẢNH: MAI HẠ
Sau nhiều năm bám biển, hai lão ngư Nguyễn Thuận và Huỳnh Mạnh rời tàu đảm nhận đội trưởng và đội phó đội hò bả trạo. Sắp bước qua tuổi thất thập, nhưng dáng vẻ hai ông khá nhanh nhẹn, giọng nói hào sảng đậm chất miền biển. Giọng ca ngân vang, động tác nhịp nhàng và rắn rỏi thúc giục cháu con tiếp nối tiền nhân vươn khơi.
Đội hò bả trạo với hàng chục “diễn viên” múa hát khá chuẩn, người xem không ngớt vỗ tay tán thưởng. “Chúng tôi là ngư dân, các cháu thiếu niên đều là con em ngư dân nên được tập luyện rồi múa hát để phục vụ là niềm vinh dự lớn. Dù khoản thù lao chỉ vài trăm nghìn đồng, nhưng ai cũng vui vẻ. Tôi muốn lời ca của mình tiếp thêm nghị lực cho con cháu tiếp bước cha ông bám biển mưu sinh”, ông Nguyễn Thuận tâm sự.
Xuân đã về trên vùng biển Sa Huỳnh lộng gió. Ngư dân nô nức vươn ra biển khơi xa trên tàu cá công suất lớn thay cho những chiếc thuyền chèo thuở trước. Với họ, biển cả cũng là quê hương không thể xa rời. Vậy nên, trải qua bao đời, họ cứ vẫn bám biển, đâu chỉ là mưu sinh.
Trang Thy